Wat betekent dit voor zzp’ers en opdrachtgevers?
Vanaf 1 januari 2025 zal de Belastingdienst actief gaan handhaven op schijnzelfstandigheid onder zzp’ers. Dit besluit zorgt voor veel onzekerheid bij zowel zelfstandige ondernemers als hun opdrachtgevers. De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) moet duidelijk maken of iemand als zelfstandige of in loondienst werkt. Maar in de praktijk blijkt dit lastig af te bakenen.
Wat houdt de Wet DBA in?
De Wet DBA is bedoeld om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Hiermee wil de overheid voorkomen dat mensen die eigenlijk in loondienst horen te werken, als zelfstandigen aan de slag gaan en daardoor buiten werknemersrechten en -verplichtingen vallen. Dit betekent dat een zzp’er moet voldoen aan een aantal criteria om als zelfstandige te worden erkend, zoals het dragen van commercieel risico, het zelf kunnen bepalen hoe en wanneer het werk wordt uitgevoerd, en het werken voor meerdere opdrachtgevers.
Wanneer ben je zelfstandige en wanneer schijnzelfstandige?
Je bent een zelfstandige ondernemer wanneer je voldoet aan specifieke criteria die aantonen dat je niet in een verkapt dienstverband werkt. Dit betekent onder andere dat je voor meerdere opdrachtgevers werkt, zelf bepaalt hoe en wanneer je je werk uitvoert en een financieel risico draagt. Verder is je samenwerking vaak tijdelijk en projectmatig, zonder een structurele afhankelijkheid van één opdrachtgever.
Daarentegen ben je schijnzelfstandige als je feitelijk onder dezelfde voorwaarden werkt als een reguliere werknemer. Dit kan betekenen dat je voor langere tijd en uitsluitend voor één opdrachtgever werkt, onder diens directe gezag staat en bijvoorbeeld werkt met vaste werktijden of volgens vooraf bepaalde instructies. In zo’n geval kan de Belastingdienst oordelen dat er sprake is van een dienstverband. Dit brengt voor de opdrachtgever verplichtingen met zich mee, zoals het betalen van loonbelasting en sociale premies. Voor de zzp’er is er de mogelijke aanspraak op werknemersrechten zoals ziekteverlof en vakantiegeld.
Handhaving zonder duidelijkheid
Hoewel de Belastingdienst vanaf begin 2025 gaat controleren, blijft de wet voor veel ondernemers vaag. Een motie die de Belastingdienst opriep om uiterlijk op 1 november 2024 duidelijke richtlijnen te publiceren, leidde slechts tot herhaling van bestaande regels zonder verdere verduidelijking. Deze situatie heeft tot frustratie geleid bij Kamerleden en ondernemers, die aandringen op concrete handvatten voor het bepalen van schijnzelfstandigheid. Veel opdrachtgevers en zzp’ers blijven in het ongewisse over hoe zij aan de wet kunnen voldoen.
Waarom is handhaving zo lastig?
Het vaststellen van schijnzelfstandigheid hangt af van complexe, context gebonden, factoren: de mate van ondernemerschap, de aanwezigheid van gezag, en de omstandigheden van de werksituatie als geheel. Dit laatste punt, de zogenaamde "holistische toets," maakt het vrijwel onmogelijk om tot een eenduidige beoordeling te komen. Zo’n brede benadering betekent dat geen enkel criterium doorslaggevend is, en dat de Belastingdienst telkens naar de specifieke situatie kijkt.
Gevolgen voor zzp’ers en hun opdrachtgevers
Als een zzp’er als schijnzelfstandige wordt aangemerkt, kan dit vergaande financiële en juridische gevolgen hebben. De opdrachtgever moet dan met terugwerkende kracht loonbelasting en sociale premies betalen en riskeert een boete. Daarnaast kan de zzp’er aanspraak maken op rechten zoals doorbetaling bij ziekte en vakantiegeld. Deze onzekerheid leidt er nu al toe dat sommige bedrijven terughoudend zijn met het inhuren van zzp’ers.
Wat betekent dit voor de arbeidsmarkt?
De handhaving van de Wet DBA zonder heldere richtlijnen dreigt voor een schok op de arbeidsmarkt te zorgen. Veel bedrijven zijn bang voor de risico’s en overwegen minder zzp’ers in te huren. Het gebrek aan duidelijkheid blijft zorgen baren en leidt bij zowel zzp’ers als opdrachtgevers tot onzekerheid over hun positie.
Met de huidige onduidelijkheid en de aankomende handhaving zal de komende tijd blijken hoe de Belastingdienst hier daadwerkelijk invulling aan gaat geven en welke gevolgen dit heeft voor de vele zelfstandige ondernemers in Nederland.
Voor zowel zzp'ers als opdrachtgevers brengt de nieuwe handhaving rond schijnzelfstandigheid veel onzekerheid en mogelijke risico's met zich mee. Heeft u het vermoeden dat u mogelijk te maken heeft met schijnzelfstandigheid, of wilt u advies over uw situatie als zelfstandige of opdrachtgever? Neem gerust contact met ons op. We helpen u graag verder met informatie, advies en mogelijke stappen om uw positie te verduidelijken en te versterken.